ตามที่รัฐบาลได้มีนโยบายส่งเสริมการปลูกพืชเฮมพ์ เพื่อนำมาใช้ทอผ้าอย่างจริงจัง แต่เนื่องจากต้นเฮมพ์ มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์คล้ายกัญชา ซึ่งเป็นพืชเสพติด สถาบันวิชาการและตรวจพิสูจน์ยาเสพติด ได้เคยศึกษาเปรียบเทียบกัญชา กับเฮมพ์ เมื่อปี พ.ศ.2537 โดยได้รับการสนับสนุนตัวอย่างจาก สำนักงานป้องกันและปราบปรามยาเสพติด ภาคเหนือ ในขณะนั้น ทำการศึกษาทั้งทางกายภาพ และทางเคมี โดยทำการเปรียบเทียบลักษณะทางกายภาพ ของส่วนต่างๆ และตรวจพิสูจน์องค์ประกอบทางเคมีที่เป็นสารออกฤทธิ์สำคัญที่มีอยู่ในกัญชา และเฮมพ์ ได้แก่ เตตราไฮโดรแคนนาบินอล(Tetrahydrocannabinol , THC) แคนนาบิไดออล (Cannabidiol,CBD) และ แคนนาบินอล (Cannabinol,CBN)

เฮมพ์และกัญชาพบว่าแหล่งกำเนิดอยู่ค่อนไปทางเหนือของทวีปเอเชียได้แก่ ทางตอนเหนือของประเทศจีน ไซบีเรีย มองโกเลีย แล้วค่อยกระจายไปทางเหนือคือทวีปยุโรป ยุโรปนำไปปลูกแล้วทำการพัฒนาพันธุ์เพื่อใช้ประโยชน์ด้านเส้นใย ส่วนที่กระจายมาทางไต้ คือ ประเทศอินเดีย จีน ไทย ใช้ในการสูบจึงพัฒนาโดยการคัดเลือกให้มีปริมาณสารมากและเข้มข้นขึ้น

เนื่องจากเฮมพ์เป็นพืชที่มีลักษณะทางกายภาพคล้ายกับกัญชาจึงถูกรวมอยู่ใน กลุ่มพืชเสพติด แต่ก็มีข้อแตกต่างที่สามารถแยกพืช 2 ชนิดนี้ ออกจากกันได้ในระดับ subspecies โดยกัญชามีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Cannabis sativa Subspecies. Indica (Lam.) ส่วนเฮมพ์มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Cannabis sativa Subspecies. sativa. เมื่อศึกษาโดยละเอียดแล้วจะมีความแตกต่างกันทั้งทางด้านกายภาพ ในระดับดีเอ็นเอ และปริมาณของสารสังเคราะห์ที่พืชสร้างขึ้น ดังต่อไปนี้

รูปภาพแสดงลายพิมพ์ ดีเอ็นเอที่ปรากฏจากภาพถ่าย โดยใช้วิธี DNA fingerpint โดย แถบที่ 1 คือ เฮมพ์เพศเมีย , แถบที่ 2 คือเฮมพ์เพศผู้ , แถบที่ 3 คือเฮมพ์ชนิดรวมเพศ ส่วนแถบที่ 4 คือกัญชา พบแถบดีเอ็นเอที่แยกมีความแตกต่างของแถบดีเอ็นเออย่างชัดเจนถึง 2 ตำแหน่งตามภาพ โดยแถบที่ 1 – 4 ตำแหน่งยีนลำดับที่ (a, e) จะมีเฉพาะในพืชเฮมพ์ (แถบที่ 1 - 3) แต่กัญชาจะไม่มียีน 2 ตำแหน่งนี้ กัญชาและเฮมพ์เพศเมียจะไม่มีตำแหน่งยีนลำดับที่ f ส่วนเฮมพ์เพศผู้และรวมทั้งสองเพศมีตำแหน่งยีนลำดับที่ f

จากการศึกษาเปรียบเทียบลายพิมพ์ดีเอ็นเอของเฮมพ์กับกัญชา จะสามารถเห็นได้ว่าเฮมพ์มีตำแหน่งยีนที่ต่างกับกัญชา 2 ลำดับคือลำดับที่ a กับ e จะมีแต่ในเฮมพ์ และในเฮมพ์เพศผู้กับแบบรวมเพศจะมีตำแหน่งยีนที่แตกต่างจากกัญชาเพิ่มอีก 1 ลำดับได้แก่ลำดับที่ fดังนั้นจึงเป็นข้อเปรียบเทียบได้อย่างชัดเจนในระดับยีนว่าเฮมพ์เป็นพืชต่าง ชนิดกันกับกัญชา

การทดสอบปฏิกิริยาการเกิดสีกับ Fast Blue B Salt พบว่ากัญชา และเฮมพ์จะให้ผลเป็นบวกเหมือนกัน แต่จะมีความเข้มของสีแตกต่างกันในแต่ละส่วนของต้น และกัญชาจะให้ความเข้มของสีเข้มกว่าเฮมพ์ ดังตาราง

การปฏิบัติการวิเคราะห์หาปริมาณสาร โดยการสกัดสารออกฤทธิ์ด้วยตัวทำละลายใช้ตัวทำละลาย 3 ชนิดคือ Petroleum Ether , Hexane , Methanol พบปริมาณสารแตกต่างกันระหว่างเฮมพ์ กับกัญชา โดยมีปริมาณแตกต่างกันไปในแต่ละส่วนของลำต้น ดังแสดงในตาราง

ในการทดสอบปฏิกิริยาการเกิดสีกับ Fast Blue B Salt พบว่าเฮมพ์จะมีการติดสีน้อยกว่ากัญชา แสดงให้เห็นว่าเฮมพ์มีปริมาณสารน้อยกว่า จึงทำให้เกิดการติดสีจางกว่ากัญชาที่มีการติดสีเข้มสามารถมองเห็นได้ชัดเจน กว่า

เมื่อปฏิบัติการวิเคราะห์เปรียบเทียบปริมาณสารจะเห็นได้ว่าเฮมพ์จะมี ปริมาณสาร CBD ที่มีฤทธิ์ต่อต้านฤทธิ์ของสาร THC ในส่วนต่างๆของต้นมากกว่ากัญชา และมีปริมาณมากกว่าสาร THC ที่มีฤทธิ์ต่อระบบประสาททำให้ประสาทหลอน ส่วนในกัญชาจะมีปริมาณสาร THC ที่เป็นสารเสพติดในส่วนต่างๆของต้นมากกว่าเฮมพ์ และปริมาณมากกว่าสาร CBD ที่ฤทธิ์ตรงข้ามกับสาร THC

การเพาะปลูกเฮมพ์ในพื้นที่ หรือบางสภาพแวดล้อมประเทศไทยยังได้ผลผลิตต้นเฮมพ์ปริมาณน้อย และมีสาร Delta-9-tetrahydrocannabinol มากกว่า 0.3 % ซึ่งเกินกว่าทางกฎหมายสากลกำหนด สภาพแวดล้อมของพื้นที่ในภูมิประเทศที่มีระดับความสูงจากระดับน้ำทะเลต่างกัน เช่น ปริมาณความชื้น ความลึกของระดับน้ำใต้ดิน ความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศ ลักษณะของเนื้อดิน อุณหภูมิ ลม อาจมีผลให้การสังเคราะห์สาร THC ในเฮมพ์แตกต่างกัน